Rusya'nın "Avrupa'da güvenlik garantileri" konusunda ABD ve NATO'ya aralık ayında yaptığı yeni anlaşma tekliflerinde, NATO’nun genişlemesinden vazgeçilmesine dair taahhüt talebi bulunuyor. Bunun yanı sıra eski Sovyetler Birliği ülkelerinde ve NATO üyesi olmayan ülkelerde askeri üs kurulmaması, herhangi bir askeri faaliyette bulunmak için bu ülkelerin altyapısının kullanılmaması ve bu ülkelerle askeri iş birliği yapılmaması talepleri de taslak anlaşma metinlerinde yer alıyor. Bu taleplere konu olan eski Sovyetler Birliği ülkelerinden Baltık bölgesindeki Estonya, Letonya ve Litvanya 2004'ten beri NATO üyeleri. Aynı yıl Romanya ve Bulgaristan da ittifaka dahil olmuştu.
Diğer eski Sovyet ülkeleri olan Ukrayna ve Gürcistan, NATO'ya üye olmak istiyor ve şu anda NATO ortakları olarak biliniyor. Bu iki ülkenin NATO ile yıllardır süren iş birlikleri bulunuyor. NATO, 2014'te Ukrayna'ya ait Kırım'ın Rusya tarafından yasa dışı ilhakı sonrasında Estonya, Letonya, Litvanya ve Polonya'daki 4 çok uluslu muharebe birliğiyle doğu kanadında varlığını artırmıştı. İttifak, Rusya ile son aylarda yeniden artan gerilimin ardından Baltık bölgesinde ve Romanya ile Bulgaristan'da varlığını artırma kararı aldı. AA muhabirinin açık kaynaklardan derlediği bilgilere göre, NATO'nun doğu ve güneydoğu Avrupa'daki mevcudiyeti şöyle:
Baltık ülkeleri ve Polonya
NATO'nun Estonya, Letonya, Litvanya ve Polonya’da “Geliştirilmiş İleri Mevcudiyet” olarak adlandırılan çok uluslu muharip birlikleri bulunuyor. Muharebeye hazır tutulan tabur büyüklüğündeki bu birlikler, rotasyonla görev yapıyor. Bu birliklerde birçok NATO ülkesinden yaklaşık 4 bin asker yer alıyor.
Polonya’daki birliklere "çerçeve ülke" olarak ABD liderlik ediyor. Polonya’da ABD’nin dışında Hırvatistan, Romanya ve İngiltere’den askerler görev yapıyor.
Estonya’daki birliklere, İngiltere liderlik ederken Danimarka, Fransa ve İzlanda askerleri bu ülkede bulunuyor.
Litvanya’da Almanya liderliğindeki birlikler, Belçika, Çekya, İzlanda, Lüksemburg, Hollanda ve Norveç’in askerlerinden oluşuyor.
Letonya’da ise Kanada liderliğinde Arnavutluk, Çekya, İzlanda, İtalya, Karadağ, Polonya, Slovakya, Slovenya ve İspanya’nın askerleri görevli.
Baltık ülkeleri ve Polonya’da tank birliklerinin yanı sıra hava savunma, gözetleme ve istihbarat birimleri konuşlu durumda. Ayrıca NATO savaş uçakları bölgede hava devriye faaliyetleri icra ediyor. NATO’nun bölgedeki hava devriye misyonu Almanya’da bulunan Müttefik Hava Kuvvetleri Komutanlığınca yönlendiriliyor.
Baltık Denizi'nde de NATO’nun çok uluslu deniz misyonları görev yapıyor. Bu kapsamda müttefik ülkelerin egemenliğindeki bölgede ve uluslararası sularda devriye görevi yerine getiriliyor.
Romanya ve Bulgaristan
NATO’nun Romanya’daki mevcudiyetinin ana unsurunu kara birlikleri oluşturuyor. Bu ülkede yaklaşık 4 bin kişilik çok uluslu bir kara kuvveti görev yapıyor.
Karargahı Craiova’da bulunan tugay büyüklüğündeki kara birliği, 2017’de tam operasyonel hale geldi.
Her iki ülke de hava devriye misyonlarını kendileri yürütüyor ancak zaman zaman diğer NATO müttefikleri bu misyonlara uçak göndererek destek veriyor.
Ayrıca ABD’nin Romanya’da ve Bulgaristan’daki farklı üslerde askerleri bulunuyor.
NATO bu iki ülkede mevcudiyetini artırmayı planlıyor ancak bu konuda henüz nihai karar verilmedi.
Doğu ve güneydoğuya takviye yapılıyor
Bütün bu birliklerin yanı sıra NATO, bu hafta doğu ve güneydoğu Avrupa’ya ilave savaş uçakları ve gemiler gönderileceğini, böylece caydırıcılık ve savunmanın tahkim edileceğini açıkladı.
Bu çerçevede Danimarka Baltık Denizi'ne bir firkateyn ve NATO'nun bölgedeki hava devriyesini desteklemek üzere Litvanya'ya dört F-16 uçağı gönderiyor. Danimarka’nın F-16 uçakları Siauliai Hava Üssü'ne konuşlandırılacak.
Ayrıca ABD'ye ait F-15 uçakları da Estonya’daki Amari Hava Üssü'ne indi. Üsse gönderilen ilave 6 savaş uçağıyla NATO’nun Baltık Hava Devriye Misyonu güçlendirilecek. Uçaklar şimdilik gelecek haftanın sonuna kadar üste kalacak.
İspanya da Bulgaristan'a savaş uçakları göndermeyi planlıyor ayrıca NATO'nun deniz güçlerine katılmak üzere savaş gemilerini bölgeye yönlendiriyor.
Fransa, NATO komutası altında görev yapmak üzere Romanya'ya asker göndermeye hazır olduğunu bildirirken Hollanda, nisandan itibaren hava devriyesi için Bulgaristan'da 2 F-35 savaş uçağını bulunduracak. Hollanda, bir gemisini ve NATO Mukabele Kuvveti için kara birliklerini de hazır tutacak.
Akdeniz’de ABD uçak gemisi
NATO, Avrupa’nın doğusu ve güneydoğusu dışında Akdeniz’de de varlık gösteriyor. Son olarak Neptune Strike 2022 tatbikatı kapsamında ABD’ye ait USS Harry S. Truman uçak gemisi görev grubu NATO komutasına verildi.
Böylece Soğuk Savaş’tan beri ilk kez bir Amerikan uçak gemisi görev grubu NATO komutası altına girdi.
NATO Deniz Taarruz ve Destek Kuvveti Komutanlığına bağlı müttefik ülkelerin savaş gemileri ve ABD'nin 6. Filosu Akdeniz'de devriye görevi yürütüyor.
ABD yönetiminin uçak gemisi görev grubuna, Rusya ile gerilimin artmasının ardından Avrupa ülkelerine "güvence vermek için" Akdeniz’de kalması talimatı verildiği bildirilmişti.
USS Harry S. Truman uçak gemisi ve ona eşlik eden diğer 5 gemiye kuzeydoğu Afrika, Orta Doğu ve Güney Asya'yı içeren Merkez Komuta sahasına taşınmak yerine Avrupa harekat alanında kalmasını emredilmişti.
