Enerji piyasasını düzenleyen kurum (Ofgem), sektördeki şirketlerin müşterilerine uygulayacağı tavan fiyatın hane başına 693 sterlin artırıldığını açıkladı. 22 milyon haneyi ilgilendiren yeni düzenlemeye göre, ortalama bir hane açısından standart enerji faturasında tavan fiyat yıllık 1277 sterlinden 1971 sterline yükseldi. Bu yüzde 54 artış anlamına geliyor. Yeni fiyat İngiltere, Galler ve İskoçya için Nisan ayından itibaren geçerli olacak. Tavan fiyat, ortalama bir hanenin ortalama enerji tüketimi için uygulanacak en yüksek fiyatı ifade ediyor; enerji tüketimi arttıkça bu fiyat da artıyor, daha az tüketim halinde de daha az ödeniyor. Elektrik ve doğal gaz faturalarının artması nedeniyle, düşük gelirli birçok ailenin ısınma ile beslenme arasında tercih yapmak durumunda kaldığı eleştirileri yöneltiliyor.
Hükümet hangi önlemleri aldı?
Hükümet, enerji giderlerinin hane halkı üzerindeki etkisini azaltmak amacıyla bugün bazı önlemler açıkladı. Maliye Bakanı Rishi Sunak, artan enerji fiyatları karşısında hükümetin harekete geçmemesi halinde milyonlarca ailenin zor durumda kalacağını belirtti ve toplamda 9 milyar sterlini bulacak paketi Avam Kamarası'nda açıkladı. Buna göre, hane başına 350 sterlin yardım öngörülüyor. Bunun 150 sterlini belediye vergisi indirimi olarak yansıyacak ve geri ödenmesi gerekmeyecek. Sunak, İngiltere'deki 28 milyon hanenin yüzde 80'inin bu indirimden yararlanacağını söyledi. Zengin bölgelerdeki pahalı konutlar bu indirimden muaf olacak.
Elektrik faturalarında da bir defaya mahsus 200 sterlin indirim yapılacak; ancak bu yardım, yılda 40 sterlin olarak beş yılda geri ödenecek.
Ana muhalefet İşçi Partisi, faturalara uygulanan yüzde 5 KDV oranını kaldırmadığı için hükümeti eleştiriyor ve bu paketin, enerji fiyatlarındaki artışın çok az bir kısmını karşıladığını, "şimdi kullan, sonra öde" uygulaması anlamına geleceğini belirtiyor.
Geçim masrafları artıyor
İngiltere Merkez Bankası, artan fiyatlarla mücadele amacıyla Perşembe günü politika faizini yüzde 0,25'ten 0,50'ye yükseltti. Böylece son üç ayda faiz oranı ikinci kez artırılmış oldu. Ancak bu artış, ipotekli borçlanmada bazı tarifeleri etkileyerek artmasına neden olacak. Bu tarifelerde aylık ödemelerin 16 sterlin civarında artacağı tahmin ediliyor. İngiltere'de Aralık ayında yıllık enflasyon yüzde 5,4 ile son 30 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Enerji fiyatları son aylarda büyük artış gösterdi.
Hükümet ayrıca Nisan ayından itibaren maaşlardan sosyal sigorta ödeneği için yapılan vergi kesintisini de artıracak.
Başbakan Boris Johnson bu artışın iptal etmesi için yoğun baskı altında. Ancak hem Johnson hem de Maliye Bakanı Rishi Sunak, vergi artışı konusunda geri adım atılmayacağını söyledi.
Enerji fiyatları neden artıyor?
Geçen yıl doğal gaz ve enerji kaynaklarında dünya çapında bir daralma oldu. Bunun sonucunda toptan gaz fiyatları hızla arttı. Bu artışta şu nedenler etkili oldu:
2020/21'de Avrupa'da kışın soğuk geçmesi, arz üzerinde baskı yarattı ve depolanan gaz miktarı da düştü Göreceli olarak rüzgarsız geçen yaz aylarında, rüzgar enerjisinden yeterince yararlanılamadı Başta Çin olmak üzere Asya ülkelerinde sıvılaştırılmış doğal gaz için talep artışı oldu, Çin'in kömür kullanımını azaltma çabaları da buna yol açtı Ayrıca bazı teknik ve jeopolitik meseleler (Avrupa'nın en büyük doğal gaz tedarikçisi olarak Rusya'nın Ukrayna'yı işgal ihtimali) de söz konusu; yani Avrupa'da birçok ülke aynı sorunlarla boğuşuyor.Fakat, İngiltere, Avrupa'nın en büyük doğal gaz kullanıcılarından biri olduğu için bu gelişmelerden nispeten daha fazla etkileniyor. Ülkedeki hanelerin yüzde 85'i doğal gazla ısınıyor ve ayrıca elektrik üretiminin üçte biri doğal gazla yapılıyor. İngiltere'deki depolama kapasitesi de diğer bazı Avrupa ülkelerinden daha düşük.
İflaslar ve tüketiciye etkisi
Toptan gaz fiyatları yükselmeye başladığından beri, İngiltere'de 20'den fazla perakende enerji şirketi iflas etti. Enerji piyasasını düzenleyen kurum Ofgem'in faturalar için tavan fiyat uygulaması nedeniyle şirketler fiyat artışlarını müşterilerine istedikleri ölçüde yansıtamadı. Daha az gaz rezervi olan birkaç küçük şirket bunu kaldıramayıp iflas etti. 1,7 milyon müşterisi olan Bulb Energy gibi bazı büyük şirketler ise "özel idare" kapsamına alındı ve şimdi Ofgem aracılığıyla hükümet tarafından yönetiliyor. 4 milyona yakın müşteri bu durumdan etkilendi. Birçok hane başka tedarikçilere ve tarifelere geçiş yaparken fiyat artışlarına maruz kaldı. İngiltere'de enerji piyasasında dağıtım yapan pek çok şirket bulunuyor. Tüketicilere, elektrik faturalarını sürekli gözden geçirip, şirketlerle sözleşme süreleri dolduğunda tarifelerini ve tedarikçilerini yenilemeleri önerisinde bulunuluyor.
BBC Türkçe