Ancak bunlar arasında ister Türkiye’de olsun ister yurtdışında olsun, vefatlarından önce yurtdışında çalışan veya ev hanımlığı süreleri olan kişilerin hak sahiplerinin (eşi, çocukları ve ana babası) Türkiye'den hangi tür haklarının olduğunu bilinmedikleri gibi Türkiye'den dul, yetim veya ölüm aylığı alabilecekleri akıllarına bile gelmiyor.
Hak sahiplerinin sadece Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde öngörülen “Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi” ile Kuruma başvurmaları yeterli olacak, bunlardan ayrıca “3201 sayılı Kanuna Göre Aylık Talebinde Bulunanlara Mahsus Beyan ve Taahhüt Belgesi” istenmeyecektir. Örneğin Fransa’da 18 yaşından sonra 10 yıl çalışması bulunan Mustafa beyin vefatıyla dul kalan eşi iki çocuklu Emine hanım, eşinin çalışmalarını yurtdışı borçlanma yolu ile borçlanıp, bedelini ödedikten sonra evlenmemek şartıyla ömür boyu dul maaşı, erkek çocukları eğitimlerine devam ettiği ve gelirleri olmadığı müddetçe 25 yaşına kadar, kız çocukları evlenmemek, geliri olmamak şartıyla yine ömür boyu yetim maaşı alma hakkı olduğunu aklına bile getirmiyor.
Oysa 3201 sayılı yurtdışı borçlanma yasası ve mevzuat bunlara şartları oluştuğu takdirde dul ve yetim aylığı alma hakkı veriyor.
HAK SAHİPLERİNİN HUKUKİ DAYANAĞI NEDİR?
Yurtdışı borçlanmada 3201 sayılı yasa ile bu yasanın uygulama yönetmeliğine dayanılarak Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından çıkartılan 08.06.2011 tarihli 2011/48 nolu genelgenin “Ortak ve Diğer İşlemler” adlı 4. Bölümünün “Hak sahiplerin borçlanma ve aylık bağlama işlemleri” başlıklı alt bölümünün 2.maddesi hak sahiplerinin borçlanma işlemlerinde izlenecek esasları belirlenmiştir.
Buna göre;
Ölen sigortalının hak sahipleri (eşi veya çocukları) tarafından yapılan borçlanma başvurularında hak sahibinin borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı olması yeterli olup, ayrıca borçlanılmak istenilen sigortalıya ait yurtdışı sürelerinde Türk vatandaşı olma şartı aranmayacaktır. Ancak söz konusu sürelerde ölen sigortalının Türk vatandaşı olması, borçlanma için zorunludur.
Yani ölen sigortalı borçlanma başvuru tarihinde yabancı vatandaş (Ör: Avusturya,ABD, Kanada) olsa bile borçlanma yapılabilecek. Ancak başvuru tarihinde hak sahibinin Türk vatandaşı olması zorunlu ve ölen sigortalının sadece yurtdışında Türk vatandaşlığında ve 18 yaşından itibaren geçen süreleri borçlandırılacak, yabancı ülke vatandaşlığında geçen süreleri borçlandırılmayacaktır.
SGK bu genelgeye göre başvuru tarihinde yabancı ülke vatandaşı olan ancak mavi kart hakkı olan hak sahibi kişilerinde başvurularını reddetmektedir. Buna karşı dava açılarak Yargıtay Genel Kurulu kararlarına göre davalar kazanılarak borçlanma hakkı alınmaktadır.
Türkiye’de hizmeti bulunmayan sigortalıların hak sahipleri, ölenin yurtdışındaki hizmetleri aylık bağlanmasına yeterli ise öncelikle bu hizmetlerini Kanunun öngördüğü şartlarla borçlanacaklardır. Hak sahipleri aylığa yetecek gün sayısı kadar borçlanabilecekleri gibi ölenin yurtdışında geçen hizmetlerinin tamamını da borçlanabileceklerdir.
Türkiye’de hizmeti bulunmayan sigortalıların hak sahipleri, ölenin yurtdışında geçen hizmetlerinin tamamını borçlandıkları halde, bu hizmetler aylık bağlanması için yeterli olmadığı takdirde, ölenin varsa 5510 sayılı Kanunun 41 nci madde kapsamında yer alan sürelerinin (Askerlik, doğum, avukat stajyerliği gibi) tamamını ya da aylık almaya hak kazanmaya yetecek kadarını borçlanabileceklerdir.
Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkeler (Ör: Kuveyt, Suudi Arabistan, Libya gibi) ile Türkiye’de hizmeti bulunan ve ölenin varsa 5510 sayılı Kanunun 41 nci maddesi kapsamında yer alan süreleri (Askelik, doğum gibi) ile birlikte aylık bağlanmasına hak kazanan hak sahipleri, bu süreleri borçlanabilecekler, bunlardan ölenin yurtdışında geçen hizmetlerini borçlanmaları istenilmeyecektir. Almanya’dan prim iadesi alanların hak sahipleri hakkında da benzer uygulama yapılacaktır.
Borçlandıkları hizmetleri ile ölüm aylığı bağlanamayan hak sahiplerine yazılı başvuruları halinde, ödenen borçlanma miktarının tamamı faiz uygulanmaksızın Türk Lirası olarak iade edilecektir.
HAK SAHİPLERİNİN BORÇLANMASI İÇİN HANGİ BELGELER GEREKLİ?
Normal yurtdışı borçlanmalarda olduğu gibi hak sahibi SGK internet sitesinden de elde edebileceği “Yurtdışı borçlanma talep dilekçesi”ni usulüne uygun doldurarak veya normal bir dilekçeye ;
- Ölene ait çalışılan ülke emeklilik kasasından alınacak hizmet cetveli aslı
- Ölen yurtdışında kendi adına ve hesabına çalışanlardan ise bağlı olduğu vergi dairesi, ilgili meslek kuruluşu veya birliklerince verilen hizmet belgesi
- Ölenin sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde geçen süreleri ise bulunulan ülkelerdeki Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerden alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgeleri veya yurtdışında çalışılan işyerlerinden alınacak hizmet sürelerini gösterir bonservisleri ile birlikte pasaportlarında bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri
- Ölen ev hanımı ise sürenin geçirildiği ülkeden alınacak ikametgah belgesi ve bunun noter veya konsolosluklarca onaylanmış Türkçe tercümesi aslı veya çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlik veya ataşeliğinin bulunduğu Türk temsilciliklerince ikamet belgesine istinaden düzenlenecek belge, bunlar temin edilemezse, ölenin yurtdışına çıkış ve yurda giriş tarihlerinin, fotoğraf ve künye bilgilerinin bulunduğu pasaport sayfalarının fotokopisi ya da emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş-çıkış çizelgesi
- Ölene ait ve öldüğünü gösterir Nüfus Kayıt Örneği
- Ölen mavi kartlı ise mavi kartı veya yabancı ülke kimliği ile birlikte Kapalı Nüfus Kayıt Örneği
- Ölen mavi kartlı ise o ülke makamlarınca verilen ölüm belgesi ve onaylı Türkçe tercümesi
eklenecektir.
Başvurular ölenin daha önce Türkiye’de çalışması olup olmadığına, kısmi aylık alıp almadığına göre Kurumun ilgili birimlerine yapılacaktır.
Başvurular hak sahibi tarafından Kuruma bizzat yapılacağı gibi(başvuru Kurum kaydına girdiği tarihtir) yurtiçinden veya yurtdışından taahhütlü, iadeli-taahhütlü veya acele kargo ile de (başvuru postaya verildiği tarihtir) yapılabilir. Normal posta ile gönderilen başvurular Kurumun kaydına geçtiği tarih başvuru tarihi olarak kabul edilecektir.
NE KADARLIK BORÇLANMA YAPMAK GEREKİR?
Hak sahiplerine borçlandıkları yurtdışı sürelerine istinaden aylık bağlanabilmesi için; tahakkuk ettirilen borcun tamamının ödenmiş olması, 5510 sayılı Kanunla mülga kanunların yürürlükteki hükümlerine veya sosyal güvenlik kanunlarına göre aylığa hak kazanılmış olması ve Kuruma yazılı başvuruda bulunulması şartları aranacaktır.
Ekim 2008 tarihinden önce vefat eden sigortalıların şayet Türkiye’de daha önce bir gün dahi SSK (4/a) sigorta girişleri varsa, borçlanmalarla 900 güne tamamlanmaları yeterlidir.
Ekim 2008 tarihinden önce Türkiye’de daha önce bir gün dahi SSK (4/a ) kapsamında sigorta girişi olan ancak Ekim 2008 tarihinden sonra vefat eden sigortalının hak sahiplerinin 900 güne borçlanma yolu ile tamamlanmasını SGK kabul etmemekte, 900 günün en az beş yılda çalışma ile tamamlanması şartını aramaktadır. Veya 1800 güne tamamlamaya borçlanma hakkı vermekte. Yargıtay 21 HD’si bu 900 günlük sürenin borçlanma yolu ile de tamamlanacağına karar verdiğinden bu işleme karşı dava açmak gerekecektir.
Sigorta girişleri ve ölümleri Ekim 2008 tarihinden sonra olan sigortalıların hak sahipleri ise 1800 gün borçlanarak veya 900 günü borçlanma yapmaksızın 5 yıllık sigortalılıkları süresinde çalışılarak tamamlanmışsa aylığa hak kazanabilecekler.
Türkiye’de çalışması bulunmayan (ne zaman ölürse ölsün) ölen sigortalıların hak sahipleri ise 1800 gün borçlanma yaparak Bağ-Kur (4/b) kapsamında aylığa hak kazanabilirler.
Aynı şekilde hak sahiplerine bağlanan kısmi aylıkların tama çıkartılmasında da 1800 gün prim ödeme şartı aranacaktır. Ancak, 506 sayılı Kanunda öngörülen 5561 sayılı Kanun gereğince 2008 yılı Ekim ayı başından önce ölen sigortalının hak sahiplerine aylık bağlanmasında ve kısmi aylıkların tama çıkartılmasında 5 yıllık sigortalılık süresi içinde 900 gün prim ödeme gün şartının yerine getirilmesi yeterli olacaktır.
Borçlandıkları yurtdışı süreler dikkate alınarak kısmi aylıkları tam aylığa yükseltilen hak sahipleri, ölenin varsa askerlik hizmetini borçlanmaları halinde akit ülkeden ölüm aylığına hak kazanıyor iseler (Ör: Almanya’dan) bunların talepleri halinde askerlik hizmetleri borçlandırılacaktır. Bu şekilde borçlandırılan askerlik süresi sadece sosyal güvenlik sözleşmeleri kapsamında ilgili akit ülkeye hizmet olarak bildirilecek, almakta oldukları aylıkların yükseltilmesinde değerlendirilmeyecektir.Böylelikle bulundukları ülkelerde de ülke mezuatına göre ölen sigortalıdan dul veya yetim aylığı almaya hak kazanabilecekler.
Borçlanma bedelleri tahakkuk ettirilip kendilerine tebliğ edilen hak sahibi bu bedeli tebliğden itibaren 3 ay içerisinde ödeyecektir. Askerlik ve doğum borçlanmalarında ise ödeme süresi 1 aydır. Bedel bu sürede ödenmezse tamamı, bir kısmı yatırılmış ise kalan kısmı için borçlanma işlemi iptal edilecektir. Yani ödeme için taksit imkanı bulunmamaktadır.
AYLIĞA NE ZAMAN HAK KAZANILACAK?
Ölen sigortalının yurtdışında geçen sürelerini Kanuna göre borçlanan hak sahiplerinin aylıkları, borcun tamamını ödedikten sonra yapacakları yazılı tahsis taleplerini takip eden aybaşından itibaren başlatılacaktır.
AYLIK BAĞLANAN HAK SAHİPLERİ YURTDIŞINDA ÇALIŞABİLİRLER Mİ?
Kanunda, hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için yurda “kesin dönüş” zorunluluğunun gerektiğine dair herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle, hak sahiplerine borçlandıkları sürelere istinaden aylık bağlanmasında; kesin dönüş, yani yurtdışındaki sigortalı işinden ayrılma, ikamete dayalı sigorta ya da sosyal yardımın sona erme şartı aranmayacak, ancak, Türkiye’de haklarında uygulanacak olan sosyal sigorta mevzuatının öngördüğü şartlar aranacaktır.
Yani dul olan hak sahibi eş yurtdışında çalışsa da başkaca gelirleri olsa da (Ör: Emekli aylığı, sosyal yardım) dul maaşını alabilecek. Yetim maaşında ise yurtdışında çalışmak yetim aylığı almaya engel olacaktır.
Yurtdışı hizmetlerini borçlanarak aylık bağlanan hak sahiplerinin, sosyal güvenlik kanunlarına göre aylık alma şartlarının devam edip etmediğinin tespitinde “Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği”nde yer alan yoklama işlemleri ile ilgili hükümler uygulanacaktır.
HAK SAHİPLERİ AYLIK BAĞLATMAK İÇİN HANGİ BELGELER İLE KURUMA BAŞVURACAK?
Hak sahiplerinin sadece Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde öngörülen “Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi” ile Kuruma başvurmaları yeterli olacak, bunlardan ayrıca “3201 sayılı Kanuna Göre Aylık Talebinde Bulunanlara Mahsus Beyan ve Taahhüt Belgesi” istenmeyecektir.
Yurtdışı Emeklilik Yurtdışı BorçlanmaYurtdışı Hizmet Borçlanması Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşları yaşadıkları ülkedeki çalışmalarını yada ev hanımlığında geçen sürelerini Türkiye'de saydırarak prim tutarlarını hesaplatabilmekte ve bu tutarı ödeyerek emekli olabilmektedir. Hizmet Tespiti Davası Hizmet Tespiti Davası, Yurtdışında çalışılan hizmetin Türkiye'de geçerli olabilmesi için açılanb dava türüdür. SGK ilk aşamada Yurtdışında hizmete başlama süresini kabul etmemektedir. Bu sebeple de Hizmet Tespiti davası açılması gerekmektedir. Bu sayede Sigorta kayıtlarında işe başlama tarihi olarak yurtdışında işe başlama süresi gösterilebilecektir. Emekli olabilmenin Şartları Emekli olabilmek için yurtdışında işe başlanılan sürenin Türkiye'de geçerli olabilmesi için açılan hizmet tespiti davası sonucu önemlidir. Tespit edilen süre sonucunda Türkiye'de halihazırda geçerli olan mevzuat gereği çalışma süresi (prim gün sayısı) ve kişinin yaşı uygunsa emeklilik koşulları sağlanmaktadır. Aynı zamanda yurtdışı çalışmanın da borçlanılarak talep edilen süreye ilişkin hizmetlerin primlerinin de Sigortaya yatırılmış olması gerekmektedir. Gerekli Olan Belgeler Nelerdir? Sosyal Güvenlik Anlaşması Olan Ülkeler İçin; • Çalışma yapılan ülkenin Sosyal Güvenlik Kurumunda Alınacak hizmet belgesi • Kendi işini yapan kişilerin vergi kayıtları ve bağlı olduğu meslek kuruluşundan alınacak çalışma sürelerini gösteren belgeler, • Çalışılan ülkenin konsolosluk, ateşelik ve Müşavirliklerden alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacak belge, Sosyal Güvenlik Anlaşması Olmayan Ülkeler İçin; • Çalışılan ülkenin konsolosluk, ateşelik ve Müşavirliklerden alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacak belge, • Çalışılan ülkedeki işyerlerinden alınacak çalışma belgesi ile pasaportlardaki çalışma izinlerinin tercümesi, Ev Hanımı Olarak Borçlama için; • Yurtdışında kalınan süreleri gösteren belgenin onaylı tercümesi, • İkamet Edilen ülkenin konsolosluk, ateşelik ve Müşavirliklerden alınacak ikameti gösterir dokümana ilişkin alınacak belge, • İkamet belgesi yok ise pasaport kayıtlarındaki giriş çıkışları tercümesi ve Emniyet Kayıtlarından Yurtdışına Giriş-Çıkışları gösteren belge.
TÜRKİYE’DE EMEKLİ OLMAK İÇİN NE YAPMAM LAZIM ?
Gurbetçi vatandaşlarımızın Türkiye’de günü olmadan yüksek maaş alıp düşük borçlanma ödeyip SSK’dan erken yaşta emekli olmalarını sağlıyoruz. İşe giriş mahkemeleri kesin sonuç veriyor sizde yurt dışındaki işe giriş tarihinizi Türkiye’de başlangıç saydırarak daha avantajlı halde emekli olabilirsiniz sosyal güvenlik kurumu Türkiye’de işe girişi olmayan kişileri bagkura yönlendiriyor bagkurdan emekliğe hayır Sakın Türkiye gelip çalışırsam işe girişim olur bende daha avantajlı emekli olurum diye düşünmeyin Asla ve katiyen Türkiye’de çalışsanız da ssk şartlarından emekli olamazsınız sadece adı ssk olur ama şart yine bağkur yine aynı Nedeni ise de sizin çalıştınız tarih 2014 olacak işe giriş bazı 2014 alındığından maşınız çok düşük ve borçlanmanız çok yüksek olur ve geç emekli olursunuz 1999 sonraki tarihler değersizdir bir işe yaramaz mahkemeyi şiddetle tavsiye ediyorum yurtdışındaki işe giriş tarihiniz Türkiye’de başlangıç sayılacak Örnek; 1980 Almanya işe giriş tarihiniz 1980 başlangıç saydırırsanız 50000 iş gününden emekli olursunuz ve57.100 tl ödersiniz. Erkek yaş 45 Bayan yaş 3600 yaş haddinden emekli olup 41.112 tl öder. Bu kişi mahkeme açmayıp Türkiye de çalışsa 2014 baz alır hem çok az maaş alır hem de Erkek 102 tl Bayan82 224 tl öder. Karar sizin mahkemede karınız var zararınız yok ayrı zamanda emeklilik şartlarını tamamlıyorsa eğer bu kişiler mahkeme sonun toplu parada alır.
